Week zonder vlees – Vega Moussaka met rode linzen
Het is de Week zonder Vlees in Nederland en ook op Madame Sjalot! Eerder heb ik het al gehad over vleesvervangers, de Boekoeloekoe burger en de regelrechte TikTok hit Uunifetapasta. Vandaag is er ruimte voor een gerecht dat groente helemaal in de spotlight zet. Het was één van mijn favoriete gerechten tijdens mijn eerste studiejaar, waar ik speciaal een combimagnetron voor aanschafte. Ik heb het over… Moussaka!
Een veelvoorkomend, klassiek vegetarisch gerecht is natuurlijk ratatouille. In Frankrijk wordt ratatouille eigenlijk als bijgerecht gegeten, maar je kunt dat ook prima als vegetarisch hoofdgerecht serveren. Eigenlijk is moussaka niet heel anders. Daarin bestaat de basis, net als bij ratatouille, uit tomaat, aubergine en courgette. Aubergine wordt gezien als het hoofdingrediënt.
Geschiedenis van moussaka
Moussaka is een Oost-Europees gerecht dat haar herkomst vindt in Griekenland. In tegenstelling tot wat je zou verwachten bij een dergelijke iconisch nationaal gerecht, werd moussaka in haar huidige vorm pas begin twintigste eeuw ontwikkeld. De kok Nikolaos Tselementes wilde alle invloeden van het Ottomaanse Rijk in de Griekse keuken uitbannen. Hij moest daarvoor natuurlijk wel vervangende recepten ontwikkelen (voor de geschiedenis nerds: dit noemen we een invented tradition).
Blik op het Oosten
Als historicus vind ik het altijd erg leuk om tegen mensen in te gaan, die vinden dat het oude Athene het startpunt vormde van onze moderne, Westerse samenleving. Dit is op eenvoudige wijze te weerleggen door de geschiedenis van Griekenland. Griekenland, “de bakermat van onze beschaving”, zoals velen denken, was niet geïnteresseerd in Europa. De blik lag altijd op het veel rijker ontwikkelde en cultureel hoogwaardiger oosten. De daadwerkelijke bakermat was Mesopotamië, een gebied dat tegenwoordig Irak, Iran, Syrië, Turkije en Koeweit omvat. Dát is waar de daadwerkelijke wieg van onze huidige “westerse” beschaving stond.
Maar goed, na dit stokpaardje gaan we terug naar de Grieken, die meer dan 2.000 jaar hun blik naar het oosten hadden gericht. Het Ottomaanse rijk was in een aantal opzichten vele malen vooruitstrevender dan de Westerse mogendheden en kende een liberale islam tot ver na de middeleeuwen. De Grieken kenden een grote mate van (religieuze) vrijheid en waren wijd verspreid door Ottomaanse Rijk.
Het Ottomaanse Rijk verviel vanaf eind zeventiende eeuw tot een repressief, dictatoriaal en extremistisch regime. De Ottomanen hadden bovendien verschillende hongersnoden en de Armeense Genocide (waarbij ook Griekse slachtoffers vielen) op het geweten.
Geen wonder dat die Grieken er niet meer mee geassocieerd wilden worden. Zodoende veranderden na meer dan duizend jaar de onderlinge verhoudingen dusdanig, dat Griekenland zichzelf vrijmaakte van de Ottomanen. Dit gebeurde in een onafhankelijkheidsoorlog begin negentiende eeuw.
Moussaka: méér dan een icoon van de Griekse keuken
Dus de moussaka moest een startpunt zijn voor een nieuw culinair hoofdstuk in de Griekse geschiedenis. En dat is het zeker geworden! In eerste instantie bevatte moussaka aubergine, lamsgehakt, tomaten en kruiden. De focus lag nu definitief op het westen, dus was de Griekse chef Tselementes, die klassiek ‘westers’ werd opgeleid in Wenen, immens populair. Hij zorgde dan ook voor talrijke Franse invloeden in de Griekse keuken. Voor de moussaka betekende dit bijvoorbeeld dat er een rijke bechamelsaus over de ovenschotel werd gestort.
En zo is moussaka een gerecht waaraan je de politieke en culturele geschiedenis van Griekenland kunt aflezen. Moussaka was van belang bij het revalueren van de Griekse identiteit begin twintigste eeuw. Een land dat zich losmaakte na eeuwenlange overheersing, wilde nu zichzelf als het tegenovergestelde presenteren. En zo zie je maar dat eten over veel meer gaat dan alleen maar voedingsstoffen die je in mond propt!
Vega moussaka: wat gaat erin?
Uiteraard serveren we deze week de moussaka zónder vlees. Ik vervang het gehakt voor rode splitlinzen. Deze zijn vrij stevig en vallen niet zomaar uiteen, maar ook niet dermate uitgesproken dat ze afwijken van de smaak en textuur van een klassieke moussaka.
Ik hou niet erg van linzen en bonen, maar zelfs ik vind deze vega moussaka niet te versmaden! Het is zelfs zo dat je bij deze vega moussaka geen seconde het vlees mist: het is gewoon een lekker gerecht, waar toevallig veel groente in zit.
Moussaka: tips and tricks
Ik serveer bij de moussaka graag wat brood en een groene salade, omdat het zware kost is. Het is lekker om er dan iets frissers bij te eten. Om het nog wat meer fris te maken, maak ik deze moussaka niet met de klassieke bechamelsaus, maar met een laagje yoghurt. Het gebruik van yoghurt komt uit Oost-Europa (Albanië, Roemenië, Bulgarije en voormalig Joegoslavië), waar Griekenland qua eetcultuur eigenlijk toe behoort. Ik vind de yoghurt in ieder geval een gouden vondst! Ik gebruik graag Griekse, Turkse of Bulgaarse yoghurt (als het maar dikke, volvette yoghurt is), maar je zou ook crème fraîche kunnen gebruiken.
Tot slot hoor je een moussaka eigenlijk op te bouwen uit laagjes, waarbij elke laag apart bereid wordt. Dit is niet moeilijk, maar wel erg veel werk. Dus heb ik een soort scrambled moussaka bedacht, waardoor jouw moussaka veel sneller op tafel staat. Het komt erop neer dat ik alle groente tegelijkertijd bak. Ik bak soms de aubergine even apart in een pan om te zorgen dat ze goed gesauteerd zijn. Aubergine neemt veel vet op en je hebt ook olie nodig om de rest van je ingrediënten te bakken. Maar soms bak ik ook wel alles in één pan als ik een kleine portie maak. It’s up to you.
Vega Moussaka met rode linzen
Ingrediënten
- 1 flinke aubergine (of 2 kleine), in halve schijven van een halve centimeter dik gesneden
- 1 courgette, in grove blokjes gesneden
- 2 blikken tomatenblokjes zoals altijd: koop kwaliteit
- 1 blikje tomatenpuree
- 5 tenen knoflook, fijngehakt
- 1 grote ui (of twee kleine), gesnipperd
- 50 gram rode splitlinzen ik koop dit altijd bij de Turkse supermarkt
- 400 gram aardappelschijfjes
- 1 eetlepel suiker
- een scheut rode wijn je kunt dit eventueel weglaten
- 250 ml groentebouillon
- 1 eetlepel kaneel
- 3 eetlepels oregano
- 200 ml Griekse yoghurt, minimaal 10 procent vet of Turkse, Bulgaarse, etc., of crème fraîche
- Ca. 150 gram geraspte, oude kaas
Instructies
- Verwarm de oven voor op 180 graden hetelucht of 200 graden convectie. Fruit de ui in twee eetlepels zonnebloemolie en voeg als deze glazig wordt de knoflook en de tomatenpuree toe. Fruit nog 1,5 minuut en voeg de courgette blokjes toe. Bak ondertussen in een andere pan in een flinke laag zonnebloemolie die aubergine schijfjes goudbruin.
- Blus de courgette af met een scheut rode wijn. Voeg de tomatenblokjes en de bouillon toe. Doe de splitlinzen erbij en breng aan de kook. Voeg de kaneel en oregano toe en stoof een kwartier, totdat de linzen zacht beginnen te worden.
- Voeg de gebakken aubergine en de aardappelschijfjes toe aan de tomatensaus en roer goed door. Doe de groente in een ruime ovenschaal. Bestrijk met de yoghurt en verdeel de geraspte kaas over de schaal. Bak 50 tot 70 minuten af in de oven. Als de moussaka nog wat bleek is, kun je de laatste tien minuten de temperatuur met twintig graden verhogen.
- Haal de schotel uit de oven en laat vijf minuten staan. Serveer daarna direct met brood en een frisse, groene (Griekse) salade!
Moussaka is goed voor te bereiden. Wacht dan wel even met het toevoegen van de kaas en yoghurt. Doe dat pas als je het wilt gaan eten en bak dan af. Daarna is de moussaka ook nog uitstekend te bewaren tot vijf dagen in de koelkast of drie maanden in de vriezer. Het is wel aan te raden om de kaaslaag van de schotel te halen voordat je het bewaard.
Wisten jullie dat het gerecht moussaka eigenlijk een gerecht is met een politieke bijsmaak? En maak je het zelf weleens? Ik vind het super om dat te zien en/of horen! Laat het me weten via de comments, op Facebook, op TikTok of op Instagram via @madamesjalot of #madamesjalot.
Cheers!
- When the dog days are over: een culinaire achtergrond van de Hondsdagen
- Druk druk druk: Spicy, Asian salade van groentenoodles én een persoonlijk bericht
- Sticky toffee bananabread – Bananenbrood met karamelschotsen
- Eurovisie: Open up – Maak er je eigen feestje van
- Clubsandwich
2 gedachten over “Week zonder vlees – Vega Moussaka met rode linzen”
Geef een antwoord
Ik snij de aubergine en courgette in lange plakken die ik eerst in de grillpan bak. Dan heb je niet zoveel olie nodig en krijgen de groenten iets meer pit
Hoi Marjan! Bedankt voor je reactie. Dat is inderdaad een meer klassieke aanpak, zo doe ik het ook regelmatig. Ik doe het wel met flink veel olie, want ik hou van een stevig grillpatroon, maar dat is niet noodzakelijk. Het is echter een boel meer werk! Vandaar deze alternatieve versie. Maar je hebt groot gelijk, als je een échte klassieke moussaka wilt, moet je de groente apart in plakken grillen. Dank voor je aanvulling!