Clubsandwich
Met het weekend voor de deur kunnen we wel een goed broodje gebruiken, dacht ik zo. Ik ga voor een echte klassieker: de clubsandwich! Dit is mijn go to broodje om te bestellen in een restaurant bij de lunch. Mits ik tenminste honger heb, want het is echt een flinke unit.
Met de clubsandwich zet je je restaurant op de kaart. Althans, dat vond wijlen Johannes van Dam, de grootste culinair recensent die we hebben gehad in Nederland. Hij vond dat je de kwaliteit van een restaurant kon afmeten aan dit broodje. Van Dam beschouwde dan ook de clubsandwich de proef op de som voor een restaurant.
Liefde voor de clubsandwich
Toen ik zestien was, werkte ik bij House of Spice (tegenwoordig Le Petit Theatre), een knusse zaak in hartje Groningen waar je als één van de weinige plekken destijds uitstekend kon lunchen. Goede ingrediënten, vriendelijke bediening en een huiselijk gevoel waren de belangrijkste elementen van deze zaak.
We maakten daar een clubsandwich, die helemaal aangepast was aan het mediterrane menu dat House of Spice serveerde. Het werd uitsluitend gemaakt van pure ingrediënten en ik leerde daar van eigenaresse Sharon dat je de kip moest wassen. Zo nam die de marinade veel beter op. Maar ook de clubsandwich van House of Spice bestond keurig uit drie laagjes, wat nog best een uitdaging was. Je moest namelijk een broodje op de snijmachine in drieën snijden. God, wat zou ik graag weer eens zo’n broodje eten! Voor zover ik weet, is het brood dat we bij House of Spice destijds gebruikten nergens meer verkrijgbaar.
Mijn liefde voor de clubsandwich ontstond daar, want man oh man wat was dat lekker. Je kunt tegenwoordig clubsandwiches kopen met groentevullingen, zalm en wat iemand al dan niet niet meer verzint. Maar de klassieke clubsandwich is een instituut.
The earl of Sandwich
Het verhaal gaat dat de sandwich, een dubbelgeklapte boterham, in de achttiende eeuw werd verzonnen. Lord John Montagu, de vierde earl van Sandwich, was verslaafd aan gokken en kaarten. Hij ging hier zo in op dat de kok zich zorgen maakte om de gezondheid van de lord. Zodoende maakte hij een broodje met vlees met nog een boterham er bovenop. Op deze manier kon Lord Montagu zonder bestek en zonder vieze vingers snel een maaltijd naar binnen werken en door blijven kaarten. Zo kwam deze dubbele, belegde boterham aan zijn naam: de sandwich.
C. L. U. B. of Club?
De sandwich was dus al enige tijd een bekend gerecht in Europa. In de negentiende eeuw werd er een driedubbele variant op verzonnen: de clubsandwich. Ik was er jarenlang van overtuigd dat deze sandwich zijn naam dankt aan de ingrediënten, net zoals de BLT (Bacon, Lettuce, Tomato). In het geval van de club zou dat dan zoiets als: chicken, lettuce, bacon en.. Ja, en wat? Ik kon niets verzinnen met een ‘u’ wat er op een clubsandwich (of welke sandwich dan ook) zou kunnen.
En het blijkt dan ook niets met een afkorting te maken te hebben. De clubsandwich komt namelijk uit de VS. Wat de exacte herkomst is is onduidelijk. Wel is bekend dat in allerlei ‘clubs’ in New York eind negentiende eeuw de clubsandwich op de kaart komt. En daar komt dan hoogstwaarschijnlijk ook de naam vandaan: je at de clubsandwich in de club.
Een ding is ondertussen sterk veranderd sinds de vondst van de klassieke sandwich: een clubsandwich is alles behalve eenvoudig en knoeivrij te eten. De lord van Sandwich had hier helemaal niks aan gehad tijdens het kaarten. Dit broodje moet je met beiden handen en een wijd opengesperde mond verorberen.
Ingrediënten
De ingrediënten van een clubsandwich zijn niet vastomlijnd. Waar een BLT altijd met bacon, sla en tomaat gemaakt dient te worden, kun je met een clubsandwich eindeloos variëren. Dat gebeurde dan ook algauw. Klassiek gezien is een clubsandwich een sandwich met drie lagen en twee soorten beleg: vleeswaren op de ene kant en groenten op de andere. Maar op een breakfast clubsandwich komen bijvoorbeeld altijd eieren. Er zijn variaties met ham in plaats van bacon, een clubsandwich met gerookte zalm is tegenwoordig een moderne klassieker en ook voor vegetariërs is er veel keus.
Voor mij haalt niets het bij de klassieke ingrediënten van kip, bacon, sla, tomaat en mayonaise. Het leuke is dus wel dat iedereen het voor zichzelf mag beslissen. Voor vegetariërs is het erg lekker om bijvoorbeeld een club te maken met gegrilde groenten en blauwe kaas. Of maak eens een Italiaanse clubsandwich van zongedroogde tomaat, buffelmozzarella (lees eerst even dit artikel), pesto en basilicum. Je kunt naast gerookte zalm ook een clubsandwich maken met makreel. Of maak een clubsandwich met plakjes kalfsrollade en tonijnmayonaise. Vitello tonnato op een broodje! Ook Aziatische invloeden zijn tegenwoordig geaccepteerd op een clubsandwich.
Het enige wat eigenlijk altijd hoort bij een clubsandwich, is het schuin doorsnijden van het brood. En natuurlijk wordt er altijd frites of naturel chips bij geserveerd! Dat komt voort uit het idee dat koks een clubsandwich nogal kaal vonden. Dat kon het idee geven dat er weinig aandacht aan het gerecht werd besteed. Dus door er iets bij te serveren, werd de clubsandwich een volwaardige maaltijd. Chips en frites zijn knapperig en vet en daar zijn de Amerikanen gek op. Zodoende wordt dit nog altijd gezien als een klassieke toevoeging aan de clubsandwich.
Het recept
De mogelijkheden zijn dus eindeloos, maar ik leg het je in het recept nog even heel kort en simpel uit.
Clubsandwich basisrecept
Ingrediënten
- 3 sneetjes goed brood kies vooral wat je lekker vindt
- beleg voor de ene helft naar wens (gerookte/gebakken) kip, uitgebakken bacon, ei, gerookte zalm, makreel, geitenkaas, mozzarella, etc.
- beleg voor de andere helft vooral veel groente, zoals: sla, tomaat, komkommer, zongedroogde tomaat, gegrilde aubergine, courgette, paddenstoelen, Parmezaanse kaas, etc.
- condimenten naar keuze mayonaise, mosterd-mayonaise, honingmosterd, caesar dressing, vinaigrette, etc.
- toppings naar keuze augurken, ansjovis, kappertjes, olijven, etc.
- 2 prikkers om het brood bijeen te houden
- frites of naturel chips
Instructies
- Rooster de sneeën brood (als je dat lekker vind). Besmeer elk broodje met een saus naar keuze, zoals mayonaise.
- Beleg de eerste snee met het eerste beleg. Leg vervolgens de tweede snee er bovenop en beleg die met het tweede beleg. Doe de bovenste snee erop.
- Snij de sandwich schuin door en doe in elke helft een prikker. Serveer direct met de frites of chips.
Uiteraard is het verstandig alles meteen op te eten. Je kunt de sandwich verpakken om onderweg op te eten, maar vers is het wel het állerlekkerst.
En, vind je de clubsandwich net zo’n belangrijke graadmeter voor restaurants als Johannes van Dam vond? Ik vind het super om dat te zien en/of horen! Laat het me weten via de comments, op Facebook, op TikTok of op Instagram via @madamesjalot of #madamesjalot.
Cheers!
- When the dog days are over: een culinaire achtergrond van de Hondsdagen
- Druk druk druk: Spicy, Asian salade van groentenoodles én een persoonlijk bericht
- Sticky toffee bananabread – Bananenbrood met karamelschotsen
- Eurovisie: Open up – Maak er je eigen feestje van
- Clubsandwich
