Bibimbap – Korean comfort food
Ik denk dat ik een jaar of zes geleden voor het eerst bibimbap at. Het was meteen een instant hit. De laatste jaren heb ik het eigenlijk nauwelijks meer gegeten, maar ineens begon het weer te kriebelen. Misschien is het de tijd van het jaar dat ik meer behoefte heb aan comfort food. Doordat dit gercht veel groente bevat, is het ook nog eens harstikke gezond! Voorheen at ik echter vooral bibimbap in de zomer, dus je kunt het uitstekend het hele jaar door eten.
Bibimbap betekent zoveel als gemixte rijst of gemixte maaltijd. Bibimbap wordt al eeuwenlang gegeten in Korea en vindt waarschijnlijk haar oorsprong op het Koreaanse platteland. Daar aten mensen vaak restjes die ze serveerden met warme rijst. Dat was goedkoop en het was niet zoveel werk als de bereiding van een gehele maaltijd.
Waarschijnlijk was het voor deze boeren een eenvoudige manier om iets te eten op het land. De groente verbouwden ze zelf en op het land hadden ze niet de beschikking over het keukengereedschap van thuis. Als je de rijst en de restjes bij elkaar gooide, had je een uitstekende maaltijd, aldus de Koreaanse boeren. Bibimbap eet je dan ook traditioneel flink door elkaar gemixt. Zelf eet ik het meer Europees en neem ik overal een hapje van.
Er zijn vele variaties van bibimbap, zoals de dolsot bibimbap in een hete stenen kom, maar ook een versie met seafood lijkt me te gek om eens te proberen. Zoals vaak met dit soort iconische gerechten, heeft elke streek weer haar eigen versie. Dat maakt bibimbap uitermate veelzijdig, ook voor ons Hollanders.
Gochujang
Wat in ieder geval niet mag ontbreken is gochujang. Gochujang is een gefermenteerde chilipasta, gemaakt van rode pepers, kleefrijst en sojabonenpasta (doenjang). Het wordt meestal omschreven als zoet-scherp, maar ik vind het, ongetwijfeld door de fermentatie, ook wel erg zout. Ik vind gochujang doorgaans niet erg pikant, maar proef het vooral om te kijken wat jijzelf vindt. In Korea schijnen ze vijf schalen te hanteren voor de scherpte van gochujang, maar ik ben dat in Nederland nog nooit tegengekomen.
Waarschijnlijk werd gochujang voor het eerst gemaakt in de zestiende eeuw, toen kolonisten de rode pepers uit Amerika in Azië introduceerden. Het is bijzonder om te bedenken hoe belangrijk pepers zijn geworden in Azië het bestek van slechts enkele eeuwen, waar toch al een eeuwenlange culinaire cultuur heerste. De komst van chilipepers heeft deze keuken beïnvloed, veranderd en, naar mijn mening, verbeterd en veelzijdiger gemaakt.
Waarschijnlijk werd er voordien ook al een soort gochujang gemaakt, maar dan met zwarte peper en/of chopi. Chopi is een Koreaanse pepervariant. Met peper wordt hier peper bedoel zoals wij die in korrels fijnmalen. Het lijkt dus in geen velden of wegen op de latere Amerikaanse chilipepers.
De Koreanen lieten het mengsel enkele weken rijpen onder de zon. Sinds de jaren ’70 kwam de commerciële productie van gochujang op gang, waardoor dit nu voor iedereen verkrijgbaar is. Bijna niemand maakt nog gochujang zelf, waardoor zelfgemaakte gochujang ook in Korea moeilijk te verkrijgen is.
De fabrieksgochujang is gelukkig wel vrij eenvoudig verkrijgbaar. “Maar waar koop je die dan, Sjalot?” vragen jullie je natuurlijk terecht af. Ik koop gochujang altijd bij de Chinese supermarkt (Amazing Oriental, ik koop bijvoorbeeld deze) of de toko. Gezien het advies van de overheid om zoveel mogelijk thuis te blijven, heb ik gekeken waar je dit online kunt verkrijgen. Amazing Oriental heeft tegenwoordig een webshop en anders kun je hier of hier gochujang online bestellen.
De bereiding
Bibimbap is best even een werkje. Het is niet moeilijk en het zijn eigenlijk ook geen lange, technische handelingen. Maar je moet elk onderdeel apart bereiden, ondanks dat de meeste onderdelen eigenlijk op dezelfde wijze worden gemaakt. Namelijk: roerbakken met knoflook, gember en sesamolie.
Hierdoor is bibimbap uitstekend voor te bereiden. Het is ook “gezellig” eten, doordat je allemaal bakjes op tafel kunt zetten en mensen zelf hun bowl kunnen samenstellen. Zelf bak ik de rijst met de bibimbapsaus, omdat ik erg hou van gebakken rijst. Daar heb je rijst voor nodig die het liefst al een dag van te voren is gekookt, of restjes uit de vriezer. Klassieke bibimbap eet je echter met gestoomde witte rijst. Je mag het zelf weten!
De groente die ik gebruik in dit recept zijn redelijk klassieke bibimbap groente. Er wordt ook vaak courgette bij gegeten en Koreanen houden van daikon, asperge, zeewier en komkommer bij de bibimbap. Eigenlijk kun je dus zelf eindeloos variëren in wat voor groente je bij de bibimbap serveert. Je kunt er zelfs kimchi bij serveren (al hoort dat traditioneel eigenlijk niet). Voor vegetariërs kun je een blok tofu rullen, of gewoon extra paddenstoelen serveren. Dat maakt bibimbap een gerecht voor iedereen en veelzijdig qua ingrediënten.
Traditioneel wordt het ei rauw in een dolsot bij de bibimbap gedaan, bovenop de rijst. Deze dolsot is een stenen kom die je heel heet kunt verwarmen. In Korea wordt dus niet alleen het gerecht dampend heet geserveerd, maar ook deze stenen kom. Zodoende gaart het ei ín de kom. Probeer dit zeker eens uit als je je (gewone) kommen in de oven kunt verwarmen (tien minuten op 200 graden). Het ei wordt door het eten, de kom en de ingrediënten in de kom langzaam gegaard. Anders kun je het ei gewoon bakken en als spiegelei serveren. Beiden is heerlijk!
Bibimbap – Koreaans Comfort Food
Ingrediënten
- 4 porties witte, gestoomde rijst per persoon als je de rijst bakt moet deze helemaal afgekoeld zijn. Als je het met witte rijst wilt eten, mag deze uiteraard dampend heet zijn.
- 500 gram gehakt, runder of half-om-half ik gebruik voor dit soort gerechten graag wat vetter gehakt, anders wordt het erg droog
- gochujang naar smaak
- 2 eetlepels suiker ik gebruik bruine basterdsuiker
- 7 tenen knoflook, fijngehakt
- 5 centimeter gember, geschild en geraspt
- lichte sojasaus
- sesamolie
- 5 lente-uien
- 200 gram spinazie
- 1 bakje taugé
- 200 gram wortel, jullienne gesneden
- 250 gram paddenstoelen naar keuze ik gebruik shiitakes en kastanjechampignons
- 6 eetlepels sesamzaadjes, geroosterd in een droge pan, op laag vuur roosteren totdat ze beginnen te glimmen. Dan zet je het vuur/de warmtebron uit.
- 4 eieren
- Voor de bibimbapsaus:
- 8 eetlepels gochujang Koreaanse chilipasta (is niet erg pikant)
- 1 teen knoflook, fijngehakt
- 4 eetlepels appelazijn
- 3 eetlepels sesamolie
- 1 eetlepel suiker
- 1 eetlepel sesamzaadjes
- twee eetlepels water
Instructies
- Verhit wat zonnebloemolie in een koekenpan op middelhoog vuur. Rul het gehakt en voeg de knoflook toe. Voeg twee eetlepels suiker toe, een eetlepel gochujang (of meer naar smaak), twee eetlepels lichte sojasaus. Dit karamelliseert het gehakt.
- Verhit olie in een pan, fruit een eetlepel van de knoflook en gember kort aan en voeg de spinazie toe. Laat slinken en voeg een scheut sesamolie toe. Als de spinazie geslonken is meng je het met een eetlepel geroosterde sesamzaadjes. Dit proces herhaal je voor de wortel julienne, de gesneden paddenstoelen en eventuele extra groente die je hebt gekozen. Maak elke keer tussendoor de pan goed schoon.
- Snij tussendoor de lente-uien in ringetjes en meng in een kommetje met een scheut sesamolie, een eetlepel lichte sojasaus en een eetlepel sesamzaadjes. De taugé meng je met een scheut sesamolie en een eetlepel sesamzaadjes.
- Meng ondertussen ook de bibimbapsaus. Daarvoor meng je alle ingrediënten goed met elkaar.
- Optioneel voor gebakken rijst: als je geen gestoomde witte rijst wilt, maar Korean Fried Rice, dan voeg je deze stap toe. Verhit daarvoor een wok of goede pan totdat deze rokend heet is. Voeg twee flinke eetlepels zonnebloemolie toe en laat ook dit goed heet worden. Voeg dan de knoflook toe (en eventueel een gesnipperd uitje) en binnen dertig seconden de rijst. Bak de rijst en wrijf steeds de "klonten" die in de rijst gevormd zijn fijn tegen de rand van de wok. Voeg de helft van de bibimbapsaus toe en eventueel nog een extra eetlepel gochujang. Roer goed door en bak de rijst totdat deze knapperig wordt.
- Verhit olie in een koekepan en bak vier spiegeleieren in deze pan. Als deze gaar is en ze zitten aan elkaar, kun je ze lossnijden.
- Opmaken: ik doe zelf alle groente en het vlees in bakjes en zet dat op tafel. Ik zorg er wel voor dat het gehakt goed warm is. De hete rijst schep ik alvast in kommen met elk een spiegelei bovenop en zet ik zo op tafel. Aan tafel kan iedereen zelf zijn kom opmaken en eventueel nog extra bibimbapsaus aan zijn kom toevoegen. En dan is het: aanvallen!
Bibimbap is goed voor te bereiden en daardoor ook goed te bewaren. Ik heb nog zeker drie keer bibimbap gegeten, nadat ik deze foto’s heb gemaakt. De spinazie is na een dag wel klaar en de taugé blijft ook niet langer dan twee dagen lekker. De lente-ui snij ikzelf à la minute, maar kun je ook gesneden (zonder dressing) in een strak gedraaid boterhamzakje vier dagen in de koelkast bewaren. De champignons zijn goed afgedekt vijf dagen houdbaar in de koelkast.
Het gehakt is tot wel een dag of vijf te bewaren in de koelkast en kun je prima invriezen. Hetzelfde geldt voor de rijst, die je na het invriezen of koelen alleen nog even hoeft op te bakken. Uiteraard moet je wel elke keer een eitje bakken, maar verder heb je een snelle, simpele, gezonden en vooral lekkere lunch van leftovers!
En, spreekt de Koreaanse keuken jullie aan? Wat vonden jullie van dit recept? Ik vind het super om dat te zien en/of horen! Laat het me weten via de comments, op Facebook of op Instagram via @madamesjalot of #madamesjalot.
Cheers!
- When the dog days are over: een culinaire achtergrond van de Hondsdagen
- Druk druk druk: Spicy, Asian salade van groentenoodles én een persoonlijk bericht
- Sticky toffee bananabread – Bananenbrood met karamelschotsen
- Eurovisie: Open up – Maak er je eigen feestje van
- Clubsandwich
