Flammkuchen / tarte flambée – Elzasser Pizza
Dit recept kan eigenlijk altijd, maar in najaar en de winter is het net wat lekkerder dan anders. Of nouja, ik maak het zelf in deze periode. Ik kreeg meteen weer zin om het te maken en ik dacht: ik kan dit mijn volgers natuurlijk niet ontzeggen. Lees snel verder om te zien hoe je flammkuchen maakt!
Deze Frans-Duitse ‘pizza’ wordt gemaakt van een dun brooddeeg, die heel hard en heet wordt gebakken in een houtgestookte oven. Het deeg wordt besmeerd met crème fraîche en allerlei toppings. De klassieke versie is met spek en ui. Dit is een typisch gerecht dat juist in zijn eenvoud zo lekker is.
Flammkuchen of Tarte flambée?
Flammkuchen (flammekueche in het Elzas dialect) staat ook wel bekend als tarte flambée. Het heeft dus zowel een Franse als een Duitse achtergrond. Hoe komt dat nou? Dit gerecht vindt zijn oorsprong in het aloude twistgebied Elzas-Lotharingen (of Elzas-Lorraine). Tijdens mijn eerste studiejaar ontdekte ik algauw dat dit gebied met zowel Duitstalige landen als Franstalige landen innig verbonden was. Er was dan ook altijd tweespalt over waar deze gebieden toe behoorden en Elzas-Lotharingen was de inzet aan vele onderhandelingstafels. Uiteindelijk werd het na de Eerste Wereldoorlog bij de vrede van Versailles aan Frankrijk toegekend, om na de inval van de nazi’s weer door het Derde Rijk te worden geannexeerd. In 1942 werden de bewoners officieel Duits staatsburger met alle gevolgen van dien. Dat betekende niet alleen dienstplicht voor de Elzassers, maar ook dat na de oorlog de rest van Frankrijk deze inwoners als collaborateurs zag.
Elzas-Lotharingen werd vrijwel direct na de oorlog door de geallieerden aan de Fransen gegeven. De bevolking voelde echter sterke banden met de nabijgelegen Duitse gebieden en wilden bijvoorbeeld graag dat hun kinderen de Duitse taal machtig werden op school. De meeste mensen spraken Duits en er werden veel Duitstalige kranten gelezen en naar de Duitse televisie gekeken. Duits was tot de oorlog voor de Elzassers de moedertaal. Frankrijk stond dit echter niet toe. Pas sinds kort mag er weer Duits onderwezen worden op de Elzasser scholen, maar het gebied is taalkundig vrijwel geheel verfranst. Er wordt overigens in de Elzas en net over de Duitse grens nog veel onderling in dialect gesproken (zoals we dat vrijwel overal zien in grensgebieden).
De gastronomische connectie
Maar terug naar het eten. De band met Duitsland is niet alleen maar taalkundig: waar deze band steeds meer lijkt te verdwijnen, zien we dit nog sterk terug in de gastronomische cultuur. Vele mensen vinden eten nog altijd iets van minder belang, terwijl het ons veel kan leren over de geschiedenis, de cultuur, de sociale omgangvormen en de lokale mores van een gebied of een volk. In de Elzas zien we bijvoorbeeld een sterke vermenging van Franse en Duitse culinaire gewoonten. Dat begint al bij de wijn: de Elzas is een perfecte vermenging van Duitse en Franse wijngebruiken. Het moezelglas en elzasglas lijken bijvoorbeeld sterk op elkaar. De geteelde druiven als riesling, pinot blanc (weissburgunder), gewürztraminer, en pinot noir (spätburgunder) zijn hetzelfde in de Elzas als in de Duitse aangelegen gebieden.
En dat geldt niet in de laatste plaats ook voor het eten! Je vindt in de Elzas veel zuurkool, choucroute (en in het Duits sauerkraut). Maar ook Duitse lekkernijen zoals bretzels en spaetzle vind je terug in de Elzas. Een typisch Elzassergerecht is bijvoorbeeld baeckeoffe, waarvan je alleen door de naam van deze stoofpot de Duitse herkomst vermoed. Ook de kugelhopf, een luchtige tulband met rozijnen, verraad de eeuwenlange relatie met Duitsland net als , de naam van de typische Elzasser kaas Munster.
En daar hoort dus ook de flammkuchen bij. In Nederland wint deze Frans-Duitse pizza steeds meer aan populariteit en ik begrijp wel waarom! Het is eenvoudig, eerlijk, vreselijk lekker eten.
Het recept: Flammkuchen
Je eet het als lunch, als lichte avondmaaltijd met bijvoorbeeld een salade of mijn persoonlijke voorkeur: bij de borrel op zaterdagmiddag!
Doordat het in feite zo’n internationaal gerecht is, kent het ook vele variaties. De klassieke variant is met spek, prei of rode ui en gruyère. Een flammkuchen met zalm en comté of zelfs geitenkaas is ook heerlijk. Of een vegetarische tarte flambée met dijonmosterd, tomaten en oregano. Je kunt ook een zoete maken! Dat doe je met appel, suiker, kaneel en rozijnen of noten. Wil je meer een Duitse zoete versie maken, gebruik dan (amarene)kersen en misschien zelfs iets van marsepein.
Ook lekker: maak er een kaasdessert van! Dan gebruik je een combinatie van de zoete en hartige ingrediënten. Ik zou bijvoorbeeld een maken met munster, gekarameliseerde appel of appelstroop, gebakken uien en kummel. Dat is pas een verrassende smakencombinatie die je je gasten voorzet!
Het is een supersimpel recept dat je met een paar stappen ingewikkelder of simpeler kan maken. Als je zelf het deeg maakt, wat natuurlijk het allerlekkerst is, raad ik dit recept van Rutger Bakt aan. Wil je het jezelf iets makkelijker maken, dan verkoopt Tante Fanny bij Jumbo en Albert Heijn vers flammkuchen deeg. Dit is lang niet slecht, maar je krijgt het nooit zo dun als wanneer je het deeg toch zelf uitrolt. Voor als je snel wilt of weinig ervaring hebt met het zelf maken van deeg biedt dit deeg zeker uitkomst!
Flammkuchen/Tarte flambée
Ingrediënten
- Flammkuchen deeg van Rutger Bakt of van Tante Fanny
- 1 kuipje crème fraîche je kunt dit eventueel 50/50 mengen met met kwark
- Mogelijke toppings:
- Of:
- 150 gram gerookte spekjes
- 2 rode uien, in ringen gesneden
- 1 handje vol geraspte gruyère
- Of:
- 150 gram gerookte zalm Je kunt de crème fraîche bij de zalm ook vervangen door kruidenkaas
- bieslook
- 1 handje comté of gruyère
- Of:
- 1 grote appel, geschild en in plakjes gesneden
- 75 gram suiker
- 10 gram kaneel
- 1 vanillestokje
- 1 theelepel honing
- 75 gram rozijnen en/of gehakte noten
- Eventueel ter garnering: rucola
Instructies
- Verwarm de oven voor op 250 graden als je zelfgemaakt deeg gebruikt en volg anders de instructies op de verpakking van Tante Fanny. Bekleed een bakplaat met bakpapier en rol het deeg uit op de plaat. Meng voor de zoet variant de crème fraîche met de vanille en de honing. Besmeer het uiterolde deeg met crème fraîche en verdeel de toppings (naar keuze) over het deeg. Bestrooi eventueel met wat verse peper. Bak in 15 minuten af totdat je een knapperige flammkuchen hebt, garneer eventueel met wat rucola en serveer direct.
Notities
De flammkuchen is in principe wel een dagje houdbaar, maar is het lekkerste als hij heet, knapperig en vers uit de oven komt. Door de crème fraîche koelt het ook snel af, dus ik zou het à la minute afbakken.
Wil je het jezelf nu helemaal makkelijk maken en woon je in Groningen? Toevallig had Bellami’s – Bar à manger, waar ik vorige week al een recensie over schreef, deze week hetzelfde idee als ik en vonden ze het tijd voor de Elzasser keuken. Zij zijn vanwege corona uiteraard gesloten, maar hebben op het afhaalmenu diverse soorten tarte flambée staan!
Zoals je merkt, zijn de mogelijkheden van flammkuchen eindeloos. Erg lekker en leuk om mee te experimenteren! Hebben jullie al weleens flammkuchen gegeten of gemaakt? Ik ben benieuwd naar jullie creaties en ervaringen! Deel het met me in de comments, op Facebook of op Instagram via @madamesjalot of #madamesjalot!
Cheers!
